- Tarcza dwuwarstwowa = Alerty BIK (wykrywanie) + zastrzeżony PESEL (blokada) — użyte razem zatrzymują wyłudzenia.
- Od 01/06/2024 r. instytucje finansowe sprawdzają status PESEL przed umowami kredytowymi i pożyczkowymi (gov.pl).
- Zastrzeż PESEL bezpłatnie w mObywatel, odblokuj czasowo i ustaw automatyczny powrót do statusu „zastrzeżony”.
- Konsekwencja: alert informuje natychmiast, blokada uniemożliwia uruchomienie kredytu na Twoje dane.
- Co zrobić teraz: w 15 minut aktywuj Alerty BIK (48 zł/rok), zastrzeż PESEL (0 zł) i przygotuj plan reakcji.
- Jeśli bank udzieli kredytu/pożyczki konsumenckiej mimo zastrzeżenia PESEL, nie może dochodzić roszczeń od ofiary przestępstwa.
Najskuteczniejsza ochrona tożsamości finansowej w 24 godziny to „Tarcza Dwuwarstwowa”: Alerty BIK + zastrzeżony PESEL. Alert działa jak alarm i informuje o próbie użycia Twoich danych, a zastrzeżony PESEL działa jak pancerne drzwi i blokuje zawarcie umowy kredytowej.
Jak działa Twoja dwuwarstwowa tarcza: Alerty BIK + zastrzeżony PESEL?
Alerty BIK wykrywają próby, zastrzeżony PESEL blokuje finalizację — to zintegrowany system obrony.
Alerty BIK wysyłają SMS/e-mail przy zdarzeniach kredytowych na Twoje dane oraz informują o wyciekach w Monitoringu Darknetu. Oznacza to, że tarcza daje znać nie tylko, gdy ktoś już puka do drzwi (zapytanie kredytowe), ale także, gdy złodziej dopiero zdobył klucz (Twój PESEL znalazł się w obiegu Darknetu). Zastrzeżenie PESEL w rejestrze państwowym wymusza na bankach i wielu firmach pożyczkowych odmowę zawarcia umowy, gdy status widnieje jako „zastrzeżony” (obowiązek weryfikacji od 01/06/2024 r.).
🔍 Monitoring Darknetu: Alerty BIK powiadomią Cię, gdy Twoje dane (np. PESEL, e-mail) pojawią się w nieautoryzowanych bazach w darknecie — wraz z instrukcją dalszych kroków po zalogowaniu do BIK.
Konfiguracja tarczy w 15 minut: instrukcja krok po kroku
Najpierw zastrzeż PESEL w mObywatel, następnie aktywuj Alerty BIK i włącz zastrzeżenie kredytowe w Portalu BIK. Taka kolejność minimalizuje ryzyko.
- Otwórz aplikację mObywatel, wybierz „Zastrzeż PESEL”.
- Ustaw status „zastrzeżony” i potwierdź tożsamość.
- Odblokuj czasowo wyłącznie na termin wizyty w banku, włącz automatyczny powrót do „zastrzeżony”.
- Załóż konto w BIK i potwierdź tożsamość (np. przez mObywatel lub przelew weryfikacyjny).
- Aktywuj Alerty BIK w planie rocznym, włącz zastrzeżenie kredytowe.
- Włącz powiadomienia SMS + e-mail i nazwij alerty tak, aby odróżniać własne działania od prób oszustwa.
Rekomendacja („pas i szelki”): Traktuj PESEL jak pancerne drzwi (blokada prawna), a zastrzeżenie BIK jak dodatkowy zamek (blokada techniczna). Włącz oba dla maksymalnego bezpieczeństwa.
Scenariusze ataku: co zrobić, gdy zawyje alarm (przychodzi alert)?
Sprawdź status PESEL, skontaktuj się z instytucją z alertu, pobierz raport BIK i archiwizuj dowody.
Po alercie: najpierw zadzwoń do instytucji z alertu i zażądaj wstrzymania procesu; równolegle pobierz Raport BIK i zabezpiecz dowody (zrzuty, status PESEL, numer sprawy).
Pytanie: „Czy po zastrzeżeniu PESEL ktoś weźmie na mnie kredyt?” Odpowiedź: bank sprawdzi status i odmówi umowy.
- Scenariusz A: PESEL był zastrzeżony. Zażądaj wstrzymania procesu, poproś o numer sprawy i potwierdzenie e-mail. Zapisz zrzut alertu, datę, nazwisko konsultanta.
- Scenariusz B: PESEL nie był zastrzeżony. Natychmiast włącz zastrzeżenie w mObywatel, zadzwoń do instytucji z alertu, zażądaj blokady uruchomienia. Pobierz raport BIK i przygotuj reklamację.
- Scenariusz C: wyciek danych z serwisu X. Zmień hasła i włącz 2FA, sprawdź zapytania BIK z ostatnich 30–90 dni, aktywuj alerty, jeśli nie były aktywne.
Zastrzeżenie PESEL vs zastrzeżenie dowodu: co i kiedy używać?
PESEL to blokada państwowa wymuszana na bankach i wielu firmach, zastrzeżenie dowodu w systemie ZBP ostrzega o utracie dokumentu — nie zastępuje blokady PESEL.
| Narzędzie | Efekt | Kiedy używać? | Ograniczenia | Koszt |
|---|---|---|---|---|
| Zastrzeżenie PESEL (mObywatel) | Blokada zawarcia umów kredytowych | Na stałe; odblokowanie czasowe na wizytę | Skupienie na kredytach i pożyczkach; inne sektory wdrażane etapami | 0 zł |
| Alerty BIK | Powiadomienia o zdarzeniach kredytowych + Monitoring Darknetu | Ciągle, dla detekcji i dowodów | Brak bezpośredniej blokady | 48 zł/rok |
| Dokumenty Zastrzeżone (ZBP) | Informacja o utraconym dokumencie | Przy kradzieży/zgubie dowodu | Nie zastępuje blokady PESEL | wg banku |
| Zastrzeżenie kredytowe BIK | Dodatkowa blokada zapytań i wniosków u partnerów BIK | Ciągle, jako dodatek do Alertów BIK | Działa tylko u partnerów BIK, nie zastępuje PESEL | w cenie Alertów BIK |
System Dokumenty Zastrzeżone ZBP przekazuje informację o utraconych dokumentach do uczestników systemu (zgłoszenie w jednym banku propaguje się w DZ) i nie zastępuje państwowej blokady PESEL.
Jak sprawdzić raport BIK i historię zapytań, aby wykryć wyłudzenie?
Zamów Raport BIK i sprawdź sekcje zapytania kredytowe oraz nowe zobowiązania.
- Alarmujące sygnały: zapytania z instytucji, z którymi nie kontaktowałeś się; kilka zapytań w 48 h; wpisy BNPL i mikropożyczek; nagły wzrost liczby zapytań r/r bez finansowania.
- W pakiecie rocznym BIK otrzymasz 6 raportów; pojedynczy raport kupisz ad hoc.
- Przy nieautoryzowanym wpisie złóż reklamację do instytucji i wniosek o korektę danych; dołącz alert i raport.
Co dokładnie zrobić, gdy moje dane wyciekły? Zgłoszenia i dowody
Utrzymaj status PESEL: zastrzeżony, skontaktuj się z instytucją z alertu, pobierz raport BIK i zabezpiecz dowody.
- PESEL: status „zastrzeżony” w mObywatel; odblokowanie wyłącznie czasowe.
- Instytucja z alertu: wstrzymanie procesu, numer sprawy, potwierdzenie e-mail.
- BIK: pobierz raport; rozważ włączenie zastrzeżenia kredytowego.
- Policja/CBZC: zawiadomienie o podejrzeniu przestępstwa; załącz zrzuty alertów, status PESEL, raport BIK.
- UODO: jeśli jesteś administratorem – zgłoszenie naruszenia; jako osoba fizyczna – skarga na bezprawne przetwarzanie.
Ile kosztuje ochrona: Alerty BIK, pakiety i narzędzia bezpłatne
Alerty BIK: 48 zł/rok, Pakiet BIK: 139 zł/rok (6 raportów + alerty), PESEL w mObywatel: 0 zł. Dostępny bywa także Pakiet Max ok. 239 zł/rok (jeśli oferta aktywna).
Ceny wg cennika BIK z 01/04/2025 r.
Codzienna higiena bezpieczeństwa: logowanie, limity, whitelisting
2FA, niskie limity i powiadomienia push ograniczają większość ryzyk. Co wdrożyć:
- 2FA i biometria w bankowości oraz e-mailu, menedżer haseł i długie pass-phrase.
- Limity i blokady kanałów, powiadomienia o logowaniu i transakcjach, jednorazowe karty w e-sklepach.
- Lista zaufanych urządzeń w bankowości; przegląd zapytań BIK raz w miesiącu.
Pytanie: „Czy menedżer haseł jest bezpieczny?” Odpowiedź: tak, znacząco bezpieczniejszy niż powtarzanie haseł. Użyj silnego hasła głównego i 2FA.
Twój Osobisty Plan Reagowania Kryzysowego (ORK) + checklista
Przygotuj drukowalny szablon z telefonami do banków, rolami w rodzinie i listą dowodów. Utrzymuj alerty włączone, a PESEL odblokowuj wyłącznie na czas formalności.
Checklista – ORK do wydruku
- Numery infolinii Twoich banków i pożyczkodawców — wpisz i trzymaj pod ręką.
- PESEL: zastrzeżony; odblokowanie tylko czasowe z automatycznym powrotem.
- Po alercie: telefon do instytucji, wstrzymanie procesu, zanotuj numer sprawy.
- Zabezpiecz dowody: zrzuty alertów/SMS, e-mail, Raport BIK, status PESEL, notatka z rozmowy.
- Zgłoszenia: Policja/CBZC, w razie potrzeby UODO; przechowuj potwierdzenia w chmurze.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Tak; od 01/06/2024 r. banki odmawiają umowy przy statusie „zastrzeżony”.
48 zł/rok; pakiet z 6 raportami: 139 zł/rok. PESEL w mObywatel: 0 zł.
Tak, jako dodatek do Alertów BIK. Nie działa we wszystkich instytucjach.
Nie; przelewy, recepty i sprawy urzędowe działają normalnie.
Po minimum 30 minutach, w skrajnych sytuacjach do 12 godzin.
Sprawdzisz i pobierzesz historię w usłudze gov.pl lub w mObywatel.
Jeśli to kredyt/pożyczka konsumencka, instytucja nie dochodzi roszczeń wobec ofiary. Zgłoś sprawę i archiwizuj dowody.
Źródła
- BIK – „Alerty BIK – ochrona przed wyłudzeniem kredytu”, 15/10/2025 r., https://www.bik.pl/dla-ciebie/ochrona-dla-ciebie-i-rodziny/alerty-bik
- BIK – „Zastrzeżenie kredytowe”, 15/10/2025 r., https://www.bik.pl/dla-ciebie/ochrona-dla-ciebie-i-rodziny/zastrzezenie-kredytowe
- BIK – „Cennik produktów i usług dla konsumentów” (obowiązuje od 01/04/2025 r.), 01/04/2025 r., PDF
- Gov.pl – „Zastrzeż swój numer PESEL lub cofnij zastrzeżenie”, 24/05/2024 r., https://www.gov.pl/web/gov/zastrzez-swoj-numer-pesel-lub-cofnij-zastrzezenie
- Gov.pl – „Sprawdź, kto weryfikował, czy masz zastrzeżony numer PESEL”, 01/06/2024 r., https://www.gov.pl/web/gov/sprawdz-kto-weryfikowal-czy-masz-zastrzezony-numer-pesel
- ZBP – „System Dokumenty Zastrzeżone”, 10/10/2025 r., https://www.zbp.pl/dla-klientow/zastrzeganie-dokumentow
- CBZC/Policja – „Zgłoś cyberprzestępstwo”, 10/10/2025 r., https://cbzc.policja.gov.pl/bzc/zglos-cyberprzestepstwo
- UODO – „Naruszenia ochrony danych osobowych – informacje”, 10/10/2025 r., https://uodo.gov.pl/pl/492/2278
Aktualizacja artykułu: 23 października 2025 r.
Autor: Jacek Grudniewski
Ekspert ds. produktów finansowych i pasjonat rynku nieruchomości
Kontakt przez LinkedIn:
https://www.linkedin.com/in/jacekgrudniewski/
Artykuł ma charakter informacyjno-edukacyjny. Treści nie stanowią porady finansowej, prawnej ani rekomendacji inwestycyjnej w rozumieniu przepisów, w szczególności nie stanowią usługi doradztwa w rozumieniu art. 4 pkt 21 ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami. Decyzje podejmujesz na własne ryzyko; treści nie uwzględniają Twojej indywidualnej sytuacji. Artykuł może zawierać linki afiliacyjne.
